• ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΕΧΕΙ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΑΠΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΣΧΕΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ Π.Ε. Γ΄ ΑΘΗΝΑΣ

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

ΕΝΕΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ

Θέμα : Ενεργός Πολίτης
Υποθέματα : Συμμετοχική δημοκρατία, Παραβατική συμπεριφορά, Εθελοντισμός,
Αποδοχή διαφορετικότητας
Συμμετοχική δημοκρατία
Εισαγωγικό Κείμενο για τους εκπαιδευτικούς
Ο ενεργός πολίτης είναι ο υπεύθυνος πολίτης που είναι ενημερωμένος και
γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του, εκφράζει την άποψή του και
συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία. Ο ενεργός πολίτης είναι υπεύθυνος απέναντι στον
εαυτό του, φροντίζει για την υγεία και την ευεξία του, την προσωπική του ευημερία
και ανάπτυξη. Ενημερώνεται για τα κοινά, αναζητά πληροφορίες, συμμετέχει στο
χώρο της δημόσιας συζήτησης με παραδοσιακούς ή σύγχρονους τρόπους,
διαμορφώνει κριτική σκέψη και παίρνει θέση. Προστατεύει το περιβάλλον και
ενδιαφέρεται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν ρυπαίνει, υιοθετεί
πρακτικές που ενισχύουν το πράσινο, την εξοικονόμηση ενέργειας, προσέχει την
κατανάλωση του νερού, ανακυκλώνει, κινείται με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ή
το ποδήλατο. Ο ενεργός πολίτης διεκδικεί τα δικαιώματά του, τη δημιουργία
υποδομών στη γειτονιά του και στη χώρα του, τη διατήρηση ελεύθερων χώρων, την
προστασία του πράσινου στους κοινόχρηστους χώρους και της πολιτιστικής
κληρονομιάς. Σέβεται τη διαφορετικότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, βοηθά τους
συμπολίτες του, τηρεί τους κανόνες που θεσπίζονται για τη διευκόλυνσή τους και
είναι ανοιχτός απέναντι στους μετανάστες της πόλης, διεκδικώντας την κοινωνική
ένταξή τους. Παρατηρεί τι συμβαίνει στην κοινωνία και παρεμβαίνει , σε συνεργασία
με συμπολίτες του, όταν διαπιστώνει παρανομίες δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα ( Δείτε και το Π.Σ.)
Φύλλο Εργασίας 5 : Πόσο ενεργός πολίτης είμαι (Παιχνίδι ερωτήσεων )
Επιπλέον δραστηριότητες
Καταιγισμός ιδεών: Τι σημαίνει ενεργός πολίτης;
Παιχνίδι ρόλων: Ένα σχολείο για όλα τα παιδιά.
Δικαιώματα και υποχρεώσεις του ενεργού πολίτη τον 21ο αιώνα.
Α. Παραβατική συμπεριφορά στο πλαίσιο της γειτονιάς.
Β. Πρόσκληση στο σχολείο ειδικών της ψυχικής υγείας και ενημέρωση για τους
κινδύνους και τις αιτίες παρώθησης σε παραβατικές συμπεριφορές.
39
Σύνθεση και αφήγηση κειμένων: «Είμαστε όλοι ίδιοι, είμαστε όλοι διαφορετικοί».
Επισκόπηση απόψεων: Η θέση της γυναίκας σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα
στην τοπική κοινωνία
Ανάληψη δράσης:
Α. Συγγραφή ενημερωτικού φυλλαδίου με τα σημαντικότερα άρθρα της Διακήρυξης
των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Β. Οργάνωση εκδήλωσης με θέμα: «Τα δικαιώματα του ανθρώπου: Είμαστε όλοι
ίδιοι, είμαστε όλοι διαφορετικοί».
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Ιστότοπος της UNESCO Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη:
http://www.unesco.org/new/en/education/themes/leading-the-internationalagenda/
education-for-sustainable-development/
Ιστότοπος της Νεολαίας υπέρ των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
http://www.youthforhumanrights.org/el/educators/education-package-details.html
Ιστότοπος του Περιφερειακού Κέντρου Ενημέρωσης των Ηνωμένων Εθνών:
http://www.unric.org/el/
Ιστότοπος του Γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα:www.amnesty.org.gr
Ιστότοπος της Quality Νet Foundation : www.qualitynet.gr/profile.asp
Ιστότοπος του Ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Action Aid:
http://education.actionaid.gr/
Ιστότοπος του Συνήγορου του Παιδιού: www.0-18.gr
Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:
http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/
40
Φύλλο Εργασίας 1 : Δημιουργία υπαίθριου χώρου στάθμευσης στη γειτονιά μου
στη θέση ενός πάρκου
Στόχοι της δραστηριότητας αυτής είναι:
Να αναπτύξετε το συναίσθημα του ενεργού πολίτη
Να ασκηθείτε σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων για τη λύση του
προβλήματος
Τόπος: Η αίθουσα διδασκαλίας
Υλικά: Ένα άρθρο από εφημερίδα η άλλο έντυπο σχετικό με το θέμα
Διάρκεια : 2 διδακτικές ώρες
Διαδικασία
• Nα παίξετε ένα παιχνίδι ρόλων με θέμα «Δημιουργία υπαίθριου χώρου
στάθμευσης στη θέση ενός πάρκου στη γειτονιά μου»
Σενάριο: Το μεγαλύτερο πρόβλημα της γειτονιάς μου είναι η έλλειψη χώρων
στάθμευσης λόγω των πολλών βιοτεχνιών που βρίσκονται εκεί. Η παρουσία τους
προσελκύει επίσης πολλούς μετανάστες που ελπίζουν να βρουν κάποια μορφή
απασχόλησης. Ο δήμος για να λύσει αυτό το πρόβλημα αποφάσισε στη θέση του
μοναδικού πάρκου της γειτονιάς να δημιουργήσει ένα υπαίθριο χώρο στάθμευσης
επειδή πιστεύει ότι το οικονομικό όφελος από τις βιοτεχνίες είναι πολύ υψηλότερο
από την περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι
αν η γειτονιά αντέχει την ύπαρξη τόσων βιοτεχνιών, αν υπάρχουν κατάλληλα
καταλύματα για το μεγάλο αριθμό μεταναστών που φθάνουν με την ελπίδα εύρεσης
κάποιας μορφής εργασίας, αν το περιβάλλον επιβαρύνεται ανεπανόρθωτα και αν τα
παιδιά θα μπορέσουν να βρουν άλλο ελεύθερο χώρο για να παίζουν.
Ρόλοι: H επιτροπή ενεργών και ευαισθητοποιημένων πολιτών σε θέματα προστασίας
του περιβάλλοντος οργανώνει συζήτηση στην οποία έχουν κληθεί να συμμετάσχουν ο
δήμαρχος, οι επιχειρηματίες της περιοχής, εκπρόσωποι Μ.Κ.Ο, κάτοικοι και
εκπρόσωποι μαθητών/τριών.
• Επιλέξτε κάποιον ρόλο η προτείνετε άλλους σχετικά με το θέμα.
• Δημιουργήστε τις αντίστοιχες ομάδες - ρόλους.
• Μελετήστε το ρόλο σας και ορίστε συντονιστή.
• Καθορίστε τη διάρκεια του παιχνιδιού.
• Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού κάθε ομάδα μέσω του συντονιστή θα
παρουσιάσει τα επιχειρήματά της.
• Μετά την ολοκλήρωση του παιχνιδιού καταγράψτε τα συμπεράσματα σας.
41
Φύλλο Εργασίας 2: Κανονισμός της σχολικής ζωής
Στόχοι της δραστηριότητας αυτής είναι:
Να οργανώσετε την κοινή σας ζωή στο σχολείο και στη τάξη.
Να αποσαφηνίσετε την έννοια της συμμετοχικής δημοκρατίας.
Να συμμετέχετε στη διαχείριση της τάξης και του σχολείου.
Να ασκηθείτε σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων
Τόπος: Η αίθουσα διδασκαλίας
Υλικά: Σημειωματάρια, χαρτόνι, μαρκαδόροι σε διάφορα χρώματα
Διάρκεια : 2 διδακτικές ώρες
Διαδικασία
• Χωριστείτε σε ομάδες 3-5 ατόμων.
• Ορίστε τον συντονιστή της ομάδας σας.
• Συζητείστε τους παρακάτω κανόνες της σχολικής ζωής που θα ισχύουν για το
τρέχον έτος και θα είναι στη διάθεση του καθενός.
• Ψηφίστε το περιεχόμενο του παρακάτω πίνακα και συμπληρώστε τον με ότι
άλλα θεωρείτε σημαντικό για την σχολική ζωή σας.
• Δώστε έμφαση ότι όλα τα δικαιώματα έχουν αντίστοιχες ευθύνες.
• Η παλιά πειθαρχία και οι ποινές έχουν αντικατασταθεί από τη στέρηση του
αντίστοιχου δικαιώματος.
• Αντιγράψτε τον τελικό πίνακα σε ένα χαρτόνι και αναρτήστε τον στην
αίθουσά σας.
• Εφαρμόστε τους κανόνες και σεβαστείτε τα δικαιώματά σας καθώς και τα
δικαιώματα των συμμαθητών / τριών σας.
42
ΕΧΩ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ
ΝΑ…
ΕΧΩ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ
ΝΑ…
ΕΑΝ ΔΕΝ ΣΕΒΑΣΤΩ
ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ …
1. Παίζω στην αυλή με
μπάλα η άλλα παιχνίδια
2. Επωφελούμαι από όλα
τα μαθήματα και
συμμετέχω σε όλες τις
δραστηριότητες
3. Εργάζομαι ήρεμα στην
τάξη και δεν ενοχλώ τους
συμμαθητές/τριες μου
4. Εργάζομαι σε ευχάριστο
περιβάλλον και σε καθαρή
αίθουσα.
5. Να γίνω αποδεκτός
όπως είμαι και να είμαι
ευτυχισμένος στο σχολικό
μου περιβάλλον
6.κλπ
1 Σέβομαι τον εξοπλισμό
του σχολείου και παίζω
μπάλα μόνο στον ειδικό
χώρο.
2. Φθάνω στην ώρα μου
στο σχολείο και να μην
απουσιάζω χωρίς σοβαρό
λόγο.
3. Μην κάνω θόρυβο για
να μην ενοχλώ τους
άλλους.
4. Διατηρώ καθαρή την
αίθουσα, να μην πετώ
χαρτιά και να μην φθείρω
τον εξοπλισμό του
σχολείου.
5.Αποδεχτώ τη
διαφορετικότητα των
άλλων και να σεβαστώ τα
πιστεύω τους, τον
πολιτισμό του, την
εμφάνιση τους.
6.κλπ
1. Δεν θα παίξω σε 2
διαλείμματα.
2. Δεν θα συμμετέχω στις
δραστηριότητες για 2
μέρες.
3. Δεν θα μπορώ να πάρω
το λόγο για 1 σχολική
μέρα
4. Θα καθαρίσω την
αίθουσα και θα
επιδιορθώσω τον
εξοπλισμό που χάλασα.
5. Θα επαναλαμβάνω στην
αρχή του μαθήματος για
μια εβδομάδα «Θα
σέβομαι τα δικαιώματα
και τις ιδιαιτερότητες των
άλλων»
6.κλπ
43
Φύλλο Εργασίας 3: Δημιουργώ τη δική μου κλίμακα δικαιωμάτων των
ανθρώπων
Στόχοι της δραστηριότητας αυτής είναι:
Να συνειδητοποιήσετε το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν δίνουν απαραιτήτως
την ίδια σημασία στα ίδια δικαιώματα και ότι η ιεράρχηση αυτών των
δικαιωμάτων μπορεί να είναι πολύ διαφορετική.
Να επισημάνετε στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου ότι τα κράτη υποχρεώνονται να διασφαλίσουν, ακόμη και σε
ακραίες περιπτώσεις, την ικανοποίηση των κοινών βασικών αναγκών για την
ανθρωπότητα.
Τόπος: Η αίθουσα διδασκαλίας
Υλικά: Η διακήρυξη των δικαιωμάτων των ανθρώπων (απλοποιημένη
έκδοση) σε φωτοτυπία, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, κόλες , ψαλίδι ,
χαρτόνι, μαρκαδόροι σε διάφορα χρώματα
Διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες
Διαδικασία
• Χωριστείτε σε δύο ομάδες.
• Η πρώτη ομάδα αναζητά στο διαδίκτυο την Οικουμενική Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη μελετά.
• Η δεύτερη ομάδα αναζητά στο διαδίκτυο τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του
Παιδιού και τη μελετά.
• Κάθε μέλος της κάθε ομάδας αντιγράφει ένα δικαίωμα σε φύλλο χαρτιού Α4.
• Κάθε ομάδα με πλειοψηφικές διαδικασίες επιλέγει δέκα άρθρα με φθίνουσα σειρά
σπουδαιότητας.
• Οργανώστε συζήτηση με βάση τα δικαιώματα που επέλεξε η κάθε ομάδα.
• Οι ομάδες μπορούν να αλλάξουν τη σειρά των δικαιωμάτων που επέλεξαν,
ανάλογα με το τι έχουν ανακαλύψει κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και να
προσθέσουν επιπλέον δικαιώματα τη σημασία των οποίων έχουν ανακαλύψει
κατά την διάρκεια της συζήτησης.
• Κάθε ομάδα αντιγράφει σε ένα χαρτόνι τα δικαιώματα που επέλεξε ως τα πλέον
σημαντικά και τα αναρτά στην αίθουσα διδασκαλίας.
44
Φύλλο Εργασίας 4 : Παραβατική συμπεριφορά
Στόχοι της δραστηριότητας αυτής είναι:
Να μάθετε να κατανοείτε και να διαχειρίζεστε τις συγκρούσεις δημιουργικά
και εποικοδομητικά.
Να αναπτύξετε στρατηγικές για την επίλυση των διαφορών με ειρηνικό
τρόπο
Τόπος: Η αίθουσα διδασκαλίας
Υλικά: Σημειωματάρια, μολύβι, χαρτόνι, μαρκαδόροι σε διάφορα χρώματα
Διάρκεια: 1 διδακτική ώρα
Διαδικασία
• Χωριστείτε σε ομάδες των 3-5 ατόμων.
• Κάθε ομάδα συζητά μια εμπειρία από μια σύγκρουση ή μια διαμάχη που ξέσπασε
μεταξύ τους στην τάξη ή στην αυλή.
• Κάθε ομάδα απαντά στις παρακάτω ερωτήσεις :
Α. Ποιοι ήταν που εμπλέκονται στη σύγκρουση;
Β. Ποιος ήταν ο λόγος της σύγκρουσης;
Γ. Πώς τελείωσε η σύγκρουση;
• Κάθε ομάδα διηγείται τη σύγκρουση και συμπληρώνει τον ακόλουθο πίνακα
Πρόσωπα
εμπλεκόμενα στη
σύγκρουση
Τόπος της
σύγκρουσης
Αντικείμενο της
σύγκρουσης
Διευθέτηση της
σύγκρουσης
• Επιλέξτε τις συγκρούσεις που έχουν τελειώσει άσχημα για να είναι το
αντικείμενο της συζήτησης, με τα ακόλουθα ερωτήματα:
Α. Γιατί ο τρόπος που έληξε η σύγκρουση δεν ήταν καλός;
Β. Τι συνέβη μετά τη διακοπή της σύγκρουσης;
Γ. Τι έπρεπε να συμβεί για να τελειώσει καλά;
45
Γράφουμε στο πίνακα κανόνες για τη δίκαιη διευθέτηση της σύγκρουσης
1 Προσδιορισμός του προβλήματος
2 Επικέντρωση στο πρόβλημα
3 Αναφορά στο πρόβλημα και όχι στο πρόσωπο
4 Παρουσίαση των επιθυμιών του προσώπου
5 Ενεργητική ακρόαση και ανοιχτό μυαλό
6 Σεβασμός στα αισθήματα του προσώπου με το οποίο είμαστε σε σύγκρουση
7 Ανάληψη ευθύνης
8 Αναζήτηση επωφελούς λύσης
• Παίξτε ένα παιχνίδι ρόλων με θέμα μια σύγκρουση που έληξε άδοξα
επιλέγοντας όμως ένα καλό τέλος.
• Σημειώσουν αν οι πρωταγωνιστές του παιχνιδιού σεβάστηκαν τους κανόνες
για μια δίκαιη διευθέτηση του προβλήματος.
46
Φύλλο εργασίας 6 : Πόσο ενεργός πολίτης είμαι
Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι να καλλιεργήσετε την έννοια του
ενεργού πολίτη
Τόπος: Η αίθουσα διδασκαλίας
Υλικά: Σημειωματάρια, μολύβι, τα ερωτηματολόγια
Διάρκεια: 1 διδακτική ώρα
Διαδικασία
• Κάθε μαθητής / μαθήτρια συμπληρώνει το παρακάτω ερωτηματολόγιο.
Ερωτηματολόγιο : Υπολόγισε το πόσο ενεργός πολίτης είσαι απαντώντας με
«ναι» η «όχι» στις παρακάτω ερωτήσεις
1. Σέβεσαι τον εξοπλισμό του σχολείου σου;
2. Φροντίζεις να μην λερώνεις τους τοίχους του σχολείου;
3. Στην αίθουσα ή στην αυλή, προσέχεις να μην πετάς χαρτιά στο έδαφος;
4. Συμμετέχεις στην ανακύκλωση του σχολείου σου;
5. Φροντίζεις τα φυτά στην αυλή του σχολείου σου;
6. Σέβεσαι τους φίλους και τους καθηγητές σου του σχολείου σου;
7. Φροντίζεις να μην αντιγράφεις στις εξετάσεις;
8. Φροντίζεις να μην κάνεις θόρυβο τις ώρες κοινής ησυχίας;
9. Σταματάς πάντα στο κόκκινο φανάρι ακόμα και όταν δεν υπάρχει τροχονόμος;
10. Δείχνεις ενδιαφέρον για τα μικρά περιβαλλοντικά προβλήματα της γειτονιάς
σου;
Πόσο ενεργός πολίτης είσαι
• Έχεις 6 "όχι" ή περισσότερα: Η αίσθηση του ενεργού πολίτη δεν είναι πολύ
ανεπτυγμένη, πρέπει να γνωρίζεις τα καθήκοντά σου και να σέβεσαι περισσότερο
τους άλλους.
• Είσαι μεταξύ 3 και 5 "όχι": Το αίσθημα ευθύνης και υποχρεώσεών σου είναι
αρκετά αναπτυγμένο, αλλά χρειάζεται κάποια προσπάθεια για να γίνεις ένας ενεργός
πολίτης.
• Έχεις 1 ή 2 "όχι": Το πνεύμα του ενεργού πολίτη έχει αναπτυχθεί ικανοποιητικά.
Κοίταξε προσεκτικά τις απαντήσεις σου και δες μόνο σου τι ακόμη πρέπει να κάνεις.
47
• Έχετε 0 «όχι»:ΜΠΡΑΒΟ! Η αίσθηση του ενεργού πολίτη είναι πολύ ανεπτυγμένη.
Στη συνέχεια
• Χωριστείτε σε ομάδες των 3-5 ατόμων.
• Κάθε ομάδα επεξεργάζεται το 1ο και 2ο από τα ερωτηματολόγια που ακολουθούν.
• Κάθε ομάδα επιλέγει ένα μαθητή/τρια που θα παίξει το ρόλο του/ης
κοινωνιολόγου.
• Ο/η «κοινωνιολόγος» κάθε ομάδας σημειώνει τις απαντήσεις των άλλων μελών
της ομάδας του προκειμένου να διαπιστωθεί πόσο ενεργοί πολίτες είναι.
1ο Ερωτηματολόγιο :
Είσαι καλός πολίτης στο χώρο του σχολείου; Απάντησε με «ναι» η «όχι» στις
παρακάτω ερωτήσεις
1. Σέβεσαι τον εξοπλισμό της τάξη σας και του σχολείο σας;
2. Στην τάξη και στην αυλή, μαζεύεις τα πεταμένα στο έδαφος χαρτιά ;
3. Προσέχεις να μην ενοχλείς στο μάθημα;
4. Σέβεσαι τους φίλους και τους δασκάλους σου;
5. Σέβεσαι τα δέντρα και τα λουλούδια του σχολείου σας;
6. Φροντίζεις να μην κάνεις θόρυβο που ενοχλεί τους συμμαθητές/τριες σου;
7. Φροντίζεις να μην σπάζουν τις λάμπες που φωτίζουν τους διαδρόμους;
8. Σταματάς στο κόκκινο φανάρι, όταν περπατάς ή είσαι στο ποδήλατό σου;
9. Προσέχεις να μην γράφεις στους τοίχους της τάξης σου και του σχολείου σου;
10. Φθάνεις πάντα στην ώρα σου για το μάθημα;
2ο Ερωτηματολόγιο : Είσαι ενεργός πολίτης στη καθημερινότητά σου;
Απάντησε με «ναι» η «όχι» στις παρακάτω ερωτήσεις
Στην εργασία :
• Φροντίζεις να εργάζεσαι απερίσπαστος/η στη δουλειά σου χωρίς να χάνεις πολύ
χρόνο;
• Κάνεις τη δουλειά σου σωστά όταν δεν σε επιτηρούν;
• Αναζητάς τρόπους για να αποφύγεις τις ευθύνες σου, επινοώντας κάθε λογής
δικαιολογίες;
Στο δρόμο:
• Προσέχεις την καθαριότητα των δημόσιων χώρων;
• Σταματάς σε ένα κόκκινο φανάρι, όταν ο αστυνομικός δεν είναι εκεί;
• Τηρείς τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας;;;